Μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Freakshow αντικοινωνικών (GREEK)

Του Colin Liddell

Το διαδίκτυο έχει φέρει την επανάσταση στα δυτικά Μέσα και – επειδή “το μέσο είναι το μήνυμα” – έχει, επίσης, διαστρεβλώσει ριζικά τον πολιτισμό μας προς καινούριες και απρόσμενες κατευθύνσεις. Πριν την έλευσή του, τα ΜΜΕ ήταν πολύ πιο συγκεντρωτικά, με αποτέλεσμα να προτιμούν μια πιο συντεχνιακή προσέγγιση και να αναδεικνύουν πιο συντηρητικές αξίες.

Πλέον τα πράγματα έχουν αλλάξει, κυρίως λόγω της ανάδυσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του σημαντικού ρόλου που έχουν στα νέα ΜΜΕ. Αυτά έχουν γίνει η κινητήρια δύναμη των νέων Μέσων και ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της ημερήσιας διάταξης των νέων και των απόψεων. Οι ιστοσελίδες που έχουν προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα του εντυπωσιασμού ανθίζουν. Οι υπόλοιπες μαραζώνουν.

Όμως, έχει κανείς – εκτός από το Facebook – καθίσει να σκεφτεί γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα με συστηματικό τρόπο; Τα παλιά συγκεντρωτικά ΜΜΕ, όπως είναι φυσικό, προωθούσαν τα μηνύματα των χρηματοδοτών τους και προέβαλλαν τις αξίες τους, αλλά τι γίνεται με τα νέα αποκεντρωμένα Μέσα στα οποία περιέχονται και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Πως λειτουργούν αυτά;

Υπάρχει μία κοινή παρανόηση πως τα νέα Μέσα εκπροσωπούν μία ενίσχυση της ελευθερίας, της δημοκρατίας, ακόμα και της αντικειμενικότητας, για τον απλό λόγο πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που τα κινούν δεν έχουν χρηματοδότες και η συμμετοχή σ’ αυτά είναι εθελοντική. Εξάλλου, η μοναδική συναλλαγή που πραγματοποιείται σ’ αυτά είναι αυτή των “likes”, των “shares” και των σχολίων.

Η ιδέα πως τα νέα Μέσα είναι κατά κάποιο τρόπο κοινωνικά, πολιτικά και ηθικά ουδέτερα είναι, προφανώς, παράλογη. Από τότε που εμφανίστηκαν έχουμε δει να προβάλλονται όλο και περισσότερο ακραίες και αφύσικες ιδέες (γάμος ομοφυλοφίλων, “θετικές διακρίσεις”), για να μην αναφέρουμε το γεγονός των ηλίθιων ανθρώπων που γίνονται διάσημοι με όλο και ταχύτερους ρυθμούς. Παρά την, κραυγαλέα εκ μέρους τους, προώθηση επιχειρηματικών συμφερόντων, τα παλιά ΜΜΕ έπρεπε να προσαρμοστούν σε έναν βαθμό στις προτιμήσεις του κοινού για να πουλήσουν το προϊόν τους στις μάζες. Τώρα που τα νέα ΜΜΕ βγάζουν τα λεφτά τους από τα κλικ και τις επισκέψεις, προκαλώντας κινητικότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η μεγάλη μερίδα του κοινού μπορεί να αγνοηθεί υπέρ του κοινού που βρίσκεται ανελλιπώς online. Αυτά αποτελούν δύο ριζικά διαφορετικές οντότητες.

Το σύστημα των νέων ΜΜΕ λειτουργεί πολύ διαφορετικά από το παλιό. Παράγεται ένα άρθρο ή ένα βίντεο, όπως το πρόσφατο στο οποίο μια γυναίκα περπατάει για αρκετή ώρα στους δρόμους της Νέας Υόρκης δεχόμενη σφυρίγματα, ή μία ανάρτηση σε blog που επικρίνει την “κουλτούρα του βιασμού” ή την “πατριαρχία”. Αυτό παράγει “hits”, “likes” και “shares” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέχρι να το παρατηρήσουν οι παρασιτικές “ενημερωτικές” ιστοσελίδες εντυπωσιασμού, οι οποίες δημιουργούν άρθρα βάσει αυτών των βίντεο ή αναρτήσεων που βρίσκονται στην μόδα. Αυτά παράγουν ακόμα περισσότερα likes και shares, μέχρι που τα παλιά ΜΜΕ του κατεστημένου και οι πολιτικοί τα εκμεταλλεύονται επίσης. Ο κύριος παράγοντας όλης της διαδικασίας είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και, κυρίως, οι περίεργοι άνθρωποι που συμμετέχουν ενεργά σε αυτά.

Φυσικά, μπορείς να βρεις όλες τις απόψεις στο διαδίκτυο – όπως και τη δικιά μας – αλλά το βασικό σημείο εδώ είναι πως αυτές οι απόψεις δεν εκπροσωπούνται όλες στο βαθμό που συναντώνται στον πραγματικό κόσμο. Η αποκέντρωση δεν σημαίνει απαραίτητα δημοκρατία. Μπορούμε να το συγκρίνουμε αυτό με τις πρόσφατες ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, στις οποίες μία συγκεκριμένη κατηγορία – οι ηλικιωμένοι Λευκοί – προσήλθαν στις κάλπες δυσανάλογα, ενώ άλλες κατηγορίες έμειναν σπίτι τους, με αποτέλεσμα το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα να πετύχει καλύτερα αποτελέσματα από ότι αναμενόταν.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ακριβώς έτσι. Αυτοί που επιλέγουν να συμμετέχουν περισσότερο είναι αυτοί που ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή και η ομάδα που το κάνει αυτό τείνει να έχει κάποια χαρακτηριστικά και αξίες που διαφέρουν από την πλειοψηφία του λαού. Αυτό διαστρεβλώνει και διαμορφώνει το μήνυμα που βγαίνει από τα νέα ΜΜΕ.

Ποια είναι λοιπόν τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που κινούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής:

1. Έχουν περισσότερο διαθέσιμο χρόνο από τον μέσο άνθρωπο.
2. Είναι μπροστά από μια οθόνη περισσότερη ώρα από όση θα έπρεπε.
3. Είναι λιγότερο απασχολημένοι με δουλειές, καριέρες και γενικά χρήσιμα πράγματα.
4. Έχουν λιγότερες οικογενειακές υποχρεώσεις και προσωπική ζωή.
5. Είναι λιγότερο ενσωματωμένοι στην πραγματική κοινωνία.

Με λίγα λόγια, οι άνθρωποι που δουλεύουν δωρεάν, θέτοντας σε κίνηση τη μηχανή των νέων ΜΜΕ, τείνουν να είναι τεμπέληδες, μπερδεμένοι, εσωστρεφείς μοναχικοί και αποτυχημένοι, σε μεγάλο βαθμό αποκομμένοι από την πραγματική κοινωνία.

Αυτοί που είναι συνδεδεμένοι στην πραγματική κοινωνία μέσω εργασίας, οικογένειας, ευθυνών και ανάμιξης στις τοπικές τους κοινότητες τείνουν να είναι συντηρητικότεροι και έχουν πολύ λιγότερο χρόνο και ενέργεια για να χαζεύουν και να εντυπωσιάζονται από memes στο διαδίκτυο.

Κατά ειρωνικό τρόπο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κάτι με το οποίο ασχολείσαι όταν είσαι στην πραγματικότητα εκτός κοινωνίας. Ως αποτέλεσμα, αντικατοπτρίζουν τις εξωπραγματικές, ναρκισσιστικές και κοινωνικά αποδομητικές απόψεις αυτών των αντικοινωνικών ατόμων. Αυτός είναι ο λόγος που τα νέα ΜΜΕ είναι τέτοια και που η κουλτούρα μας έχει πάρει μία περίεργη στροφή την τελευταία δεκαετία. Το διαδίκτυο έχει απελευθερώσει τα φρικιά και τους έχει δώσει το μεγάφωνο, ενώ έχει προσπεράσει τις προτιμήσεις και τις ανησυχίες των κανονικών ανθρώπων.

Πρωτότυπος τίτλος άρθρου: Social Media: Freakshow for the Antisocial

ΕΛΛΑΣ